¹⁾

ang. equal) - równe), -ne ((ang. not equal) - nie równe), -lt ((ang. less then) - mniejsze niż), -gt ((ang. greater than) - większe niż), -le ((ang. less equal) - mniejsze równe) i -ge ((ang. greater equal) - większe równe).
$ [ $RANDOM -lt 16384 ] && echo Reszka || echo Orzel
$ test $(cat /etc/passwd | wc -l) -gt 100 && echo Uzytkownikow jest wiecej niz 100
Wyrażenie warunkowe może tez sprawdzać atrybuty plików:

`-e plik`	plik istnieje
`-f plik`	plik istnieje i jest zwykłym plikiem
`-d plik`	plik istnieje i jest katalogiem
`-r plik`	użytkownik posiada prawo do czytania pliku
`-w plik`	użytkownik posiada prawo do zmiany zawartości pliku
`-x plik`	użytkownik posiada prawo do wykonywania pliku
`-o plik`	użytkownik jest właścicielem pliku

[tab:testy] $ [ -e /etc/passwd ] && echo Plik /etc/passwd istnieje
$ test -d /etc/passwd && echo Plik /etc/passwd jest katalogiem
Dostępne mamy też operatory && (AND), || (OR) oraz zaprzeczenie ! (NOT) pozwalające łączyć wyrażenia warunkowe w bardziej złożone warunki.
W takim przypadku złożone wyrażenie logiczne należy umieścić w dodatkowych nawiasach [].
$ [[ $(($RANDOM%2)) -eq 1 && ! $USER == root ]] && echo Warunek jest spelniony
$ test ! -w /etc/passwd || $USER != root && echo Nie masz uprawnien do modyfikcaji /etc/passwd lub nie jestes root-em.
Wyrażenia warunkowe znajdują zastosowanie wraz z instrukcją if oraz pętlą while oraz until.

Instrukcje sterujące

Warunek if.

Składnia warunku:

if wyrażenie;
then
instrukcje
fi

Gdy wyrażenie jest prawdziwe (zobacz wyrażenia warunkowe) wówczas wykonywane są instrukcje pomiędzy słowem then i fi.
Przykład:

#!/bin/bash
if [ $# -eq 0 ]; 
then
   echo "Nie podałeś żadnych argumentów "
fi
exit 0

Bardziej rozbudowane wyrażenie warunkowe:

if wyrażenie;
then
instrukcje
else
instrukcje 2
fi

Instrukcje zawarte w bloku rozpoczynającym się od else są wykonywane gdy wyrażenie nie jest spełnione. Np.:

#!/bin/bash
if [ $# -eq 0 ]; 
then
   echo "Nie podałeś żadnych argumentów. "
   echo "Podaj liczbe calkowita "
   echo "Sprobuj: $0 liczba"
   exit 1
fi
if [ $1 -lt 0 ]; 
then
   echo Liczba $1 jest mniejsza od zera
else
  echo Liczba $1 jest wieksza lub równa 0
fi
exit 0

Przykład - skrypt o nazwie rzut.sh wyświetlający słowo Orzeł lub Reszka z prawdopodobieństwem 1/2.

#!/bin/bash
if [ $(($RANDOM%2)) -eq 1 ];
then 
   echo "Reszka"
else
  echo "Orzeł"
fi

Przykład - skrypt o nazwie podglad.sh który dla danego w argumencie pliku wyświetla jego zawartość za pomocą less, zaś jeżeli podany argument jest nazwą pliku wówczas wyświetlana jest zawartość tego katalogu.

#!/bin/bash
if [ $# -lt 1 ];
then 
   echo "Podaj plik lub katalog jako argument."
   echo "Uzycie: $0 plik"
   exit 1
fi
if [ -f $1 ];
then
  less $1
else 
  if [ -d $1 ];
  then
     ls -l $1
  else
    echo "Blad: $1 nie jest plikiem ani katalogiem"
  fi
fi

Pętla for.

Pętla for wykonuje zadane instrukcje tyle razy ile jest elementów na podanej liście.

for zmienna in lista;
do
instrukcje
done

W każdej iteracji kolejny element z listy jest podstawiany do zmiennej.
Przykład użycia w linii komend:
$ for f in *; do echo "Plik $f zajmuje $(du -sb $f) bajtow"; done
dla każdego pliku w bieżącym katalogu wyświetli komunikat o ilości zajmowanych bajtów. Przykład - skrypt zamieniający w nazwach plików duże litery na małe.

#!/bin/bash
if [[ $# -eq 0 || $1 == "-h" || $1 == "--help" ]];
then
  echo "Uzycie: $0 [-h] plik..."
  echo "Zamienia w nazwach podanych plikaow duze litery na male (np. Plik.TXT na plik.txt)."
  echo "Opcja -h wyswietla pomoc."
  exit 1
fi
for plik in $*
do
  if [ -e $plik ]; 
  then
    nowy_plik=$(echo $plik | tr '[A-Z]' '[a-z]')
    if [ $plik != $nowy_plik ];
    then
      echo "Zamieniam: $plik na $nowy_plik"
      mv $plik $nowy_plik
    fi
  else
    echo "Blad: $plik - nie ma takiego pliku"
  fi
done

Powłoka Bash umożliwia także użycie pętli for znanej z języka C.

for (( wyrażenie1 ; warunek ; wyrażenie2 ))
do
instrukcje
done

Wszystkie instrukcje są wykonywane dopóki warunek jest spełniony. Początkowe wyrażenie1 jest uruchomione tylko raz przed rozpoczęciem pętli, zazwyczaj służy do zainicjowania zmiennych. Końcowe wyrażenie2 jest wykonywane na końcu każdej iteracji, zazwyczaj używane jest do zwiększenia (lub zmniejszenia) pewnego licznika.
Przykład - skrypt wyznaczający silnię:

#!/bin/bash
if [[ $# -eq 0 || $1 == "-h" || $1 == "--help" ]];
then
  echo "Uzycie: $0 [-h] liczba"
  echo "Oblicza silnie podanej liczby."
  echo "Opcja -h wyswietla pomoc."
  exit 1
fi
silnia=1;
for (( i=2 ; i<=$1 ; i++ ))
do
  let silnia=silnia*i;
done
echo "Silnia wynosi $silnia"

Przykład - wielokrotne losowanie kostką:

#!/bin/bash
if [[ $1 == "-h" || $1 == "--help" ]];
then
  echo "Rzut kostka"
  echo "Uzycie: $0 [-h] liczba"
  echo "Wyswietla wynik rzutu kostka powtorzenoge zadana liczbe razy."
  echo "Opcja -h wyswietla pomoc."
  exit 1
fi
ile=1
if [ $# -gt 0 ]; then ile=$1 ;fi
for (( i=1 ; i<=ile ; i++ )) do
  wynik=$(($RANDOM%6+1))
  echo $wynik
done

Pętla while.

Składnia pętli while:

while warunek
do
instrukcje
done

Podane instrukcje są wykonywana dopóki warunek jest prawdziwy.
Przykład - stoper, odlicza sekundy od rozpoczęcia działania skryptu:

#!/bin/bash
if [[ $1 == "-h" || $1 == "--help" ]];
then
  echo "Stoper - po prostu uruchom bez argumentow."
  echo "Ctrl+C konczy odliczanie."
  echo "Opcja -h wyswietla pomoc."
  exit 1
fi
let s=0
while true; do
  echo $s
  sleep 1
  let s++
done

Instrukcja true zwraca zawsze wartość logiczną prawda. Analogicznie false daje odpowiedź negatywną.

Instrukcja case.

Instrukcja case pozwala na wykonanie wybranych instrukcji w zależności od wartości przyjmowanej przez pewną zmienną. Działanie bardzo podobne do instrukcji if jednak często wygodniejsze w użyciu, zwłaszcza gdy mamy więcej niż dwie możliwości do wyboru.

case zmienna in
wartość_1)
instrukcje 1
;;
wartość_2)
instrukcje 2
;;
…
*)
instrukcje
;;
esac

Przykład - skrypt wyświetla menu:

#!/bin/sh
while true
  do
     clear
     echo "============================"
     echo "[1] Wyświetl dzisiejszą datę"
     echo "[2] Wyswietl listę plików w bierzącym katalogu"
     echo "[3] Pokarz kalendarz"
     echo "[4] Pokarz listę zalogowanych uzytkownków"
     echo "[5] Zakończ"
     echo "============================"
     echo -n "Wybierz liczbę [1-5]: "
     read akcja
     case $akcja in
       1) echo "Dzisiejsza data: $(date)"
          ;;
       2) echo "Lista plików w katalogu $(pwd)" 
          ls -l 
          ;;
       3) cal  ;;
       4) echo "Lista zalogowanych" ; who ;;
       5) echo "Do widzenia" 
          exit 0 ;;
       *) echo "Blad!!! Proszę wybrać wartość 1,2,3,4, lub 5";
  esac
  echo  "Wciśnij klawisz Enter"
  read
done

Instrukcja exit.

Instrukcja exit kończy działanie skryptu. Liczba całkowita umieszczona po instrukcji exit jest zwracana do powłoki jako wynik działania skryptu. W przypadku poprawnego wykonania skrypt powinien kończyć się wyrażeniem exit 0. Gdy skrypt nie został wykonany poprawnie wówczas po słowie exit wstawiamy dowolną liczbę różną od zera (wartość zwracanej liczby może w ten sposób sygnalizować rodzaj błędu który spowodował niepoprawne wykonanie skryptu). Wartość zwracana po słowie exit umieszczana jest w zmiennej $?.

Instrukcja read.

Instrukcja read pozwala wczytać linie tekstu do podanej zmiennej.
Przykład:

#!/bin/bash
echo Podaj imie i nazwisko
read dane
echo Witaj $dane

Możliwe jet też czytanie tekstu z pliku linia po linii, np.:

#!/bin/bash
echo Podaj nazwe pliku do wyswietlenia
read plik
if [ ! -r $plik]; 
then 
  echo "Nie moge czytac z pliku $plik"
  exit 1
fi
cat $plik | while read linia
do
  echo $linia
done

Funkcje.

W powłoce bash możliwe jest definiowanie funkcji, czyli wyodrębnionych podprogramów oznaczonych pewną unikatową nazwą.

nazwa_funkcji( )
{
instrukcje do wykonania
return
}

Funkcja wykonywana jest w momencie gdy pojawi się wywołanie jej nazwy.
Przykład:

#!/bin/sh
pomoc()
{
  echo "Wyswietla liste i liczbe zalogowanych uzytkonikow"
  echo "Opcje:"
  echo "-h pomoc"
  echo "-l liczba zalogowanych użytkoników"
  echo "-w lista zalogowanych użytkoników"
  return
}
# lista niepowtarzajacych sie nazw zalogowanych uzytkownikow
lista()
{
  users=( $(who | cut -f 1 -d ' ' | sort | uniq ) )
  return
}
case $1 in 
  "-h")  pomoc ;;
  "-l") lista 
        echo "Liczba zalogowanych uzytkonikow = ${#users[*]} "
        ;;
  "-w") lista
        echo "Lista uzytkownikow: ${users[*]}" ;;
     *) pomoc ;;
esac

Do funkcji możemy przekazać argumenty dodając je przy wywołaniu po nazwie funkcji. Kolejne argumenty umieszczone są w zmiennych $1, $2, $3, itd. Ilość argumentów dana jest poprzez $#, lista wszystkich argumentów zawarta jest w zmiennej $ a zmienna $0 zawiera nazwę funkcji.

#!/bin/sh
funkcja()
{
  echo "Argumenty funkcji $*"
  echo "Ilość argumentów funkcji $#"
  return 0
}
echo "Argumenty skryptu $*"
echo "Ilość argumentów skryptu $#"
echo Uruchamiam funkcje z argumentami: raz dwa trzy
funkcja raz dwa trzy
echo Uruchamiam funkcje z argumentami będącymi nazwami plików z bierzącego katalogu
funkcja *
exit 0

Zmienne użyte wewnątrz funkcji maja zakres globalny, tzn. ich wartość jest dostępna poza funkcją (np. zmienna users z pierwszego przykładu w tym paragrafie). Chcąc ograniczyć czas życia zmiennej wyłącznie do obszaru zdefiniowanego przez funkcję należy zadeklarować zmienną poprzedzając ja instrukcją local. Używanie zmiennych lokalnych może uchronić przed wieloma trudnymi do wykrycia błędami, więc gdzie tylko jest to możliwe, wewnątrz funkcji należy je stosować.
Przykład:

#!/bin/sh
funkcja()
{
  local zmienna="Zmienna lokalna"
  echo "Jestem wewnątrz funkcji"
  echo "zmienna=$zmienna"
  return 0
}
zmienna="Zmienna globalna"
echo "Zmienna=$zmienna"
funkcja
echo "Zmienna=$zmienna"
exit 0

Przykłady

Tutaj znajdują się przykładowe skrypty w Bash.

Indeks polecen

- ustawia lub wyświetla aliasy
- usuwa z kolejki zadanie o podanym numerze
- uruchamia proces o zadanym czasie
- kalkulator o dowolnej precyzji
- uruchamia zawieszone zadanie w tle
- kompresuje pliki
- wyświetla kalendarz
- wyświetla zawartość strumienia wejściowego lub zawartość plików
- zmienia bieżący katalog
- zmienia grupę użytkowników pliku
- zmienia prawa dostępu do pliku
- zmienia właściciela i grupę pliku
- porównuje pliki znak po znaku
- kopiuje pliki i katalogi
- Wypisuje wybrane fragmenty linii
- podaje datę i czas systemowy
- infromacje o zajęctości zamontowanych dysków
- znajduje różnice pomiędzy plikami taktowymi
- wyświetla rozmiar zajętej przestrzeni dyskowej
- wyświetla linię tekstu
- oblicza wartość wyrażenia matematycznego
- uruchamia zatrzymane zadanie na pierwszym planie
- wyświetla informację o zawartości pliku
- szuka plików w drzewie katalogów
- informacje o użytkowniku.
- informacje o zajętości pamięci w systmie
- połączenie z serwerem FTP pozwalającym na przesyłanie plików
- identyfikuje procesy używające plików lub gniazd sieciowych
- wyświetla linie pasujące do wzorca
- nazwy bieżących grup
- kompresuje pliki
- wyświetla początek pliku
- pomoc dotycząca poleceń wbudowanych w powłokę
- nazwa hosta
- podaje informacje o hoście
- lista procesów w czasie rzeczywistym
- informacje o użytkowniku - GID, UID itp.
- podręcznik GNU
- podaje status procesów uruchomionych w bieżącej powłoce
- zabija procesy o podanej nazwie
- zabija proces
- wyświetl zawartość pliku strona po stronie
- tworzy dowiązanie (sztywne lub symboliczne) do plików
- wyświetl ustawienia lokalizacji
- wyszukiwanie plików o podanej nazwie
- wyświetla zawartość katalogu
- przeglądarka stron WWW
- wysyłanie poczty elektronicznej
- wyświetla strony podręcznika (manuala) dotyczące danego polecenia
- tworzy katalog
- wyświetla zawartość pliku strona po stronie
- klient poczty elektronicznej
- przenosi pliki
- uruchamia program z zadanym priorytetem
- uruchamia polecenie, które nie zostanie przerwane w momencie wylogowania
- łączy linie plików
- wyświetla numery PID procesów pasujących do wzorca
- wysyła pakiet testowy do wybranego hosta
- wysyła sygnał do procesów o nazwach pasujących do wzorca
- wyświetla zmienne środowiskowe
- wypisuje sformatowany tekst
- podaje informacje o działających procesach
- wyświetla drzewo procesów
- wyświetla bieżący katalog
- pozwala zwiększyć priorytet działającego procesu
- usuwa puste katalogi
- usuwa pliki
- Edytor strumieniowy
- wyświetla sekwencję liczb
- szyfrowane połączenie z serwerem FTP pozwalającym na przesyłanie plików
- wypisuje posortowaną zawartość pliku tekstowego
- szyfrowane połączenie ze zdalnym komputerem
- wyświetla koniec pliku
- program do interaktywnej rozmowy z użytkownikiem
- narzędzie do archiwizowania danych
- czyta standardowe wejście i przesyła je na standardowe wyjście oraz do pliku.
- połączenie ze zdalnym komputerem
- lista procesów w czasie rzeczywistym
- zmienia datę modyfikacji pliku lub tworzy pusty plik
- wyświetla trasę pokonywana do danego hosta
- Zamienia znaki wczytane ze standardowego wejścia.
- wyświetla nazwę terminala
- usuwa alias o podanej nazwie z powłoki
- informacje o systemie
- liczy ilość znaków, słów i linii w pliku
- program do pobierania zasobów stron www i serwerów ftp
- przeszukuje podręcznik (opisy poleceń) w poszukiwaniu danej nazwy.
- wyszukuje (wszystkie) położenia plików binarnych, źródłowych i stron podręcznika danego polecenia
- kim jestem
- lista zalogowanych użytkowników
- wysyła wiadomość tekstową do użytkownika
- buduje i uruchamia polecenia powłoki na podstawie tekstu ze standardowego wejścia
- wyświetla w nieskończoność dany ciąg znaków
- kompresuje pliki i katalogi

-	rwx	rwx	rwx
typ	u	g	o
pliku

Spis treści

Wstęp

Trochę historii UNIX-a i .. wolnego oprogramowania

Budowa i własności systemu UNIX

Rozpoczynamy pracę

Podstawowe polecenia

Anatomia polecenia

Gdzie szukać pomocy?

Podręcznik systemowy

Ćwiczenia

Zarządzanie plikami

Najważniejsze polecenia

Znaki specjalne powłoki - dopasowanie nazw plików

Ćwiczenia

Narzędzia tekstowe

Najważniejsze polecenia

Przekierowanie standardowego wejścia i wyjścia programu

Potoki

Podstawianie wyników polecenia

Ćwiczenia

Uprawnienia

Ćwiczenia

Procesy

Najważniejsze polecenia

Katalog /proc

Ćwiczenia

Informacje o systemie i użytkownikach

Wyszukiwanie plików

Inne narzędzia

Edytor strumieniowy sed

Wyrażenia regularne

Narzędzia sieciowe

Archiwa, kompresja danych

Powłoka bash

Konfiguracja powłoki i środowiska

Zmienne powłoki i środowiska

Lokalizacja

Aliasy

Skrypty - wstęp do programowania w powłoce Bash

Struktura skryptu

Uruchamianie skryptu

Wykrywanie błędów w skrypcie

Zmienne

Tablice

Zmienne $, $#, $0, $1.

Operacje arytmetyczne i warunki logiczne

Instrukcje sterujące

Warunek if.

Pętla for.

Pętla while.

Instrukcja case.

Instrukcja exit.

Instrukcja read.

Funkcje.

Przykłady

Indeks polecen